H Άρτα & η Ανέζα
Σε απόσταση 360 χλμ. (4,5 ώρες) από την Αθήνα και 330 χλμ. (3,5 ώρες) από τη Θεσσαλονίκη βρίσκεται η Άρτα [προσβάσιμη τόσο με ΙΧ αυτοκίνητο όσο και με το ΚΤΕΛ ή, ενναλλακτικά, αεροπορικώς μέσω του αεροδρομίου Ακτίου Πρέβεζας (40 χλμ.) ή αυτού των Ιωαννίνων (75 χλμ.)]. Το πρώτο που αναζητά όποιος φθάνει για πρώτη φορά στην Άρτα είναι το ξακουστό Γεφύρι, που για να στεριώσει θυσιάστηκε εκεί η όμορφη γυναίκα του Πρωτομάστορα. Τα θεμέλια δείχνουν ότι στη θέση αυτή υπήρχε γέφυρα ήδη από τους ελληνιστικούς χρόνους. Πάνω σε αυτά χτίστηκαν κατά τη βυζαντινή εποχή, την πρώτη περίοδο του Δεσποτάτου της Ηπείρου, τέσσερις μεγάλες καμάρες. Η μεγαλύτερη καμάρα χρειάστηκε να γκρεμιστεί και να ξαναχτιστεί επί Τουρκοκρατίας. Η ανακατασκευή ολοκληρώθηκε το 1612, οπότε και το γεφύρι πήρε την τελική του μορφή. Η Άρτα, όμως, δεν είναι μόνο το Γεφύρι της...
Το Γεφύρι της Άρτας
Τα διάσπαρτα στο ιστορικό κέντρο της Άρτας μνημεία της αποτελούν μάρτυρες μιας διαρκούς οικονομικής και πολιτισμικής δραστηριότητας στην περιοχή. Το 1204 ιδρύθηκε το Δεσποτάτο της Ηπείρου από τον Μιχαήλ Α' Αγγελο Κομνηνό Δούκα και η Άρτα έγινε πρωτεύουσα του Κράτους των Κομνηνοδουκάδων. Την εποχή αυτή στην περιοχή συγκεντρώθηκαν οι καλύτεροι μάστορες και καλλιτέχνες, και έχτισαν λαμπρά ανάκτορα και μεγαλοπρεπείς ναούς, αντιγράφοντας την αυτοκρατορική Κωνσταντινούπολη. Κάποια από τα μνημεία αυτά σώζονται μέχρι σήμερα σε άριστη κατάσταση.
Ο βυζαντινός Ναός της Παρηγορήτισσας
Το λαμπρότερο βυζαντινό οικοδόμημα της Άρτας είναι ο Ναός της Παρηγορήτισσας (ή Παρηγορήτρια). Ανεβαίνοντας τα σκαλιά που οδηγούν στον ναό, το επιβλητικό μέγεθος καθηλώνει. Στο εσωτερικό, κύρια θέση κατέχει ο τρούλος, με τον πρωτότυπο τρόπο στήριξής του. Ο μύθος θέλει τον πρωτομάστορα που έχτιζε την εκκλησία να απουσιάζει για κάποιο διάστημα και τη θέση του να παίρνει ο βοηθός του, ο οποίος, εκμεταλλευόμενος την απουσία του αφεντικού, άλλαξε τα σχέδια, με αποτέλεσμα η τελική μορφή του κτίσματος να είναι ωραιότερη απ' ό,τι αρχικώς είχε σχεδιαστεί. Μόλις είδε ο πρωτομάστορας το πανέμορφο κτίσμα, από τη ζήλια του οδήγησε τον μαθητή του στη στέγη και επιχείρησε να τον γκρεμίσει. Στην προσπάθεια αυτή ο μαθητής συμπαρέσυρε τον δάσκαλο. Οι δύο κοκκινωπές πέτρες στη ΝΑ γωνία του ναού συμβολίζουν τα νεκρά κορμιά τους.
Στο εμπορικό κομμάτι της πόλης, στον κεντρικό πεζόδρομο της Αγοράς, παλιά μαγαζιά με επιγραφές αλλοτινών καιρών συνυπάρχουν με τις φανταχτερές φίρμες των σημερινών καταστημάτων. Στα σοκάκια μικροί «θησαυροί» κρύβονται σε παλαιοπωλεία και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των σπιτιών έλκει το ενδιαφέρον. Παλιά αρχοντικά ξεπροβάλλουν δίπλα σε σύγχρονα κτίσματα. Ανάμεσά τους και ο Πυλώνας της Αγίας Θεοδώρας, πολιούχου της Άρτας, όπου στο παρελθόν στεγαζόταν η Μονή του Αγίου Γεωργίου. Στη Μονή ασκήτεψε μετά τον θάνατο του συζύγου της Μιχαήλ Β' η βασίλισσα της Άρτας Θεοδώρα (1210-1285). Στον Ναό φυλάσσονται σε ασημένια λάρνακα τα ιερά λείψανα της Αγίας, τα οποία μαζί με την εικόνα της λιτανεύονται στην πόλη κάθε 11 Μαρτίου. Αξιόλογος επίσης είναι και ο Ναός του Αγίου Βασιλείου Αγοράς.
Ο Ναός του Αγίου Βασιλείου Αγοράς
Άλλος σταθμός, το Κάστρο της Άρτας. Το ξακουστό βυζαντινό οχυρό, που θεμελιώθηκε πάνω στο αρχαίο περιτοίχισμα της Αμβρακίας από τους Κομνηνούς Δούκες τον 13ο αιώνα. Εκεί ήταν τα ανάκτορα και το διοικητικό κέντρο του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Μπροστά από το Κάστρο στέκει επιβλητικός ο Πύργος του Ρολογιού, που κατασκευάστηκε επί Τουρκοκρατίας.
Άξια περιδιάβασης και η Μονή Βλαχερνών, στην κοντινή Βλαχέρνα, όπου βρίσκονται οι τάφοι των τελευταίων δεσποτών της Ηπείρου που ασκήτευσαν σε αυτή. Ο χώρος εντυπωσιάζει με τον ζωγραφικό του διάκοσμο, με χαρακτηριστική την απεικόνιση της Παναγίας των Βλαχερνών.
...και η Ανέζα
Μόλις 12 χλμ. από την Άρτα, με κατεύθυνση προς τον Κάμπο (στο Γεφύρι της Άρτας θα στρίψετε αριστερά, στη διασταύρωση της λεωφόρου Αμβρακικού), βρίσκεται η Ανέζα. Πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου μέχρι το 1997, έδρα κατόπιν του Δήμου Αμβρακικού, σήμερα διοικητικά ανήκει στον Δήμο Αρταίων, αριθμεί περίπου 1.500 μόνιμους κατοίκους και είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά του Κάμπου της Άρτας.
Οι πελαργοί βρίσκουν καταφύγιο στη φιλόξενη Ανέζα
Η Ανέζα φαίνεται να οφείλει την ονομασία της στη σωτηρία του τόπου από τον βάλτο («Ανέζησε ο τόπος, ο οποίος ήταν όλος βάλτος», δηλαδή αναζωογονήθηκε ο τόπος ο οποίος ανήκε σε ελώδη περιοχή). Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για την ίδρυσή της, αφού οι γραπτές μαρτυρίες για την Ανέζα αρχίζουν το 1696. Από αυτές προκύπτει ότι ήταν μεγάλο χωριό, με ηγετική δράση στην περιοχή. Αργότερα, τον 19ο αιώνα, καταγράφεται ότι στην Ανέζα λειτουργούσε αλληλοδιδακτικό σχολείο, με έναν δάσκαλο και 180 μαθητές από την ευρύτερη περιοχή (Ανέζα, Μύτικας, Γαβριά, Καλογερικό και Μπαντούλα). Μεγάλη ήταν η βοήθεια που πρόσφεραν οι Ανεζιώτες τόσο στον Αγώνα του 1821 όσο και πολύ αργότερα, στην Κατοχή, σε ανθρώπινο δυναμικό και υλική βοήθεια.
Επισκεφθείτε την Ανέζα στη Γιορτή της Σαρδέλας, που διοργανώνεται τα τελευταία 30 χρόνια, κάθε 8 Αυγούστου, από τους ψαράδες της περιοχής και τον Δήμο Αμβρακικού. Πρόκειται για έναν γιορτινό θεσμό που πραγματοποιείται στον χώρο του Σταδίου Ανέζας και ο οποίος έχει σκοπό να τιμήσει τη σαρδέλα, το φθηνό αυτό ψάρι που έχει θρέψει πολλές γενιές και του οποίου η θρεπτική αξία και ποιότητα είναι αδιαμφισβήτητη. Επιπλέον, με τη διοργάνωση αυτή, οι ντόπιοι ψαράδες και φορείς θέλουν να επισημάνουν τη μεγάλη σημασία που έχει ο Αμβρακικός Κόλπος για την περιοχή, και να προτρέψουν τους κατοίκους να τον προστατέψουν. Στη Γιορτή της Σαρδέλας προσφέρονται δωρεάν ψητή σαρδέλα και λευκό κρασί, ενώ τους παρευρισκομένους ψυχαγωγεί παραδοσιακή ορχήστρα.
Τον Οκτώβριο του 2012 ο Σύλλογος Γυναικών Αμβρακικού διοργάνωσε την 1η Γιορτή Κοτόπουλου. Η εκδήλωση, που υποστηρίζεται από τις Πτηνοτροφικές Επιχειρήσεις Άρτας ΑΒΕΕ - Κοτόπουλα Ανέζας Άρτας και περιλαμβάνει επίδειξη πτηνοτροφικών προϊόντων και γευστικές δοκιμές, φιλοδοξεί να γίνει θεσμός, έχει στόχο να προβάλει και να αναδείξει το τοπικό κοτόπουλο, αλλά και να τιμήσει τους Ανεζιώτες που ασχολούνται με την πτηνοτροφία.